به گزارش تحریریه، «برندون ویچرت» کارشناس مسائل نظامی در موسسه «نشنال اینترست» آورده است: اگر آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها دیگر نتوانند برتری هوایی و قابلیت‌های پنهان‌کاری خود را داشته باشند، کل مؤلفه هوایی قدرت‌نمایی پیش‌رونده آمریکا از بین می‌رود.
ایران ادعا می‌کند سامانه‌ای ضد موشک بالستیک جدیدی دارد که قابل مقایسه با سامانه پیشرفته دفاع موشکی ارتفاع بالای نهایی آمریکا موسوم به THAAD است.
سامانه THAAD یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاع هوایی ارتش آمریکا به‌شمار می‌رود. با توجه به درگیری‌های مکرر ایران و نیروهای نیابتی‌اش با سامانه‌های نظامی ایالات متحده — و نزدیکی ایران با روسیه — نباید تعجب‌آور باشد که ایران نیز در حال رسیدن به سطح پایگاه صنعتی دفاعی بسیار پرهزینه آمریکا باشد.
اعلام اخیر ایران مبنی بر اینکه در هفته‌های آینده قصد دارد سامانه دفاع هوایی بومی‌شده‌ای شبیه به THAAD را رونمایی کند، با تمسخر جامعه دفاعی ایالات متحده مواجه شده است؛ آنان اصرار دارند که تهران هرگز نمی‌توانسته با چنین بودجه محدودی سامانه‌ای با قابلیت‌های تقریباً مشابه توسعه دهد. اما نباید آن‌قدر مطمئن بود. به هر حال، آمریکا همان دستگاه بروکراتیک دفاعی را دارد که توسط طالبان در افغانستان شکست خورد و در یمن توسط حوثی‌ها فرسوده شد. در واقع، همان جامعه‌ای است که بارها وعده پیروزی در اوکراین در برابر ارتش «ضعیف‌تر» روسیه را داده — اما فراتر از بن‌بست بی‌پایان پیشرفتی نداشته است.
روسیه بیشترین کمک را به ایران می‌کند
در خصوص روسیه، حتی کارشناسان غربی که به‌درستی ادعاهای تأییدنشده ایران در مورد سامانه رقیب THAAD آینده‌اش تردید دارند، اذعان دارند که عنصر کلیدی در پشت یک سامانه مؤثر مانند THAAD، حسگرها هستند. البته حسگرهای بومی ایران احتمالاً بسیار عقب‌تر از آن‌هایی هستند که آمریکایی‌ها و متحدان‌شان استفاده می‌کنند. اما حسگرهای روسیه تقریباً به خوبی حسگرهای غربی‌اند.
با توجه به تمامی آنچه میان غرب و روسیه گذشته و اینکه تهران چقدر برای حفظ وضعیت رو به رشدش به عنوان یک قدرت خاورمیانه‌ای سرمایه‌گذاری کرده، مشخص است که مسکو پیشرفته‌ترین حسگرهای خود را با صنعت دفاعی ایران به اشتراک گذاشته است.
کرملین به خاطر تمام کمک‌های نظامی حیاتی و حمایتی که جمهوری اسلامی ایران به نیروهای مسلح روسیه در جنگ جاری اوکراین داده، به ایران بدهکار است. چه راهی طبیعی‌تر برای جبران آن دین از طریق فراهم کردن سامانه دفاع هوایی پیشرفته — سامانه‌ای که ایران به‌شدت در جنگ مداوم با اسرائیل به آن نیاز دارد؟
THAAD دیگر فناوری پیشرفته‌ای محسوب نمی‌شود
سامانه THAAD یکی از مهم‌ترین و از نظر فناوری چشم‌گیرترین سامانه‌های دفاع هوایی آمریکا است. در واقع، شاید — شاید — تنها سامانه‌ای باشد که قادر به سرنگونی احتمالی تسلیحات تهاجمی هایپرسونیک باشد.
با این حال، همان‌طور که اخیراً نشریه Defense Express توصیف کرد در اصل، سامانه THAAD آمریکا از نظر مفهومی «منسوخ» شده است. افزون بر آن، تعداد کافی از این سامانه‌های دفاع هوایی در دسترس نیست. با توجه به فشارهای کنونی بر پایه صنعتی دفاعی ناکارآمد آمریکا، ارتش ایالات متحده هرگز به تعداد لازم از سامانه‌های THAAD دست نخواهد یافت.
نبود سامانه‌های THAAD شاید قابل چشم‌پوشی بود اگر دشمنان آمریکا به سلاح‌هایی وابسته بودند که نسبت به سامانه‌های متعارف ضعیف‌تر بودند. اما تقریباً تمامی دشمنان ایالات متحده — و قطعاً روسیه، چین و ایران — موشک‌های هایپرسونیک پیشرفته خود را توسعه داده‌اند. در واقع، حتی ممکن است حوثی‌ها نیز چنین موشک‌هایی داشته باشند که از سوی تهران در اختیارشان قرار گرفته؛ گمان می‌رود که موشک‌های هایپرسونیک فلسطین-۲ که اخیراً به فرودگاه بین‌المللی بن‌گوریون اسرائیل شلیک شدند، نمونه‌های بومی‌شده‌ای از موشک هایپرسونیک فاتح-۱ ایران باشند.
پس چرا باید برایمان عجیب باشد اگر ایران توان ساخت سامانه THAAD مخصوص به خود را داشته باشد؟
همه‌چیز درباره سامانه THAAD آمریکا
سامانه THAAD آمریکا توسط شرکت لاکهید مارتین توسعه یافته و بخشی از سامانه دفاع موشکی بالستیک ایالات متحده (BMDS) است. هدف آن رهگیری موشک‌های بالستیک در درون یا درست خارج از جو زمین با استفاده از فناوری «اصابت برای انهدام» (Hit-to-Kill) است؛ در این فناوری، رهگیر بدون داشتن کلاهک انفجاری، تنها با انرژی جنبشی خود هدف را نابود می‌کند. برد مؤثر این سامانه بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر است و می‌تواند موشک‌های ورودی را در ارتفاعی تا حدود ۱۵۰ کیلومتر نابود کند.
THAAD از یک موشک تک‌مرحله‌ای استفاده می‌کند که با هدف برخورد می‌کند. این سامانه بر روی کامیون نصب می‌شود، که به آن درجه‌ای از تحرک می‌دهد، و هر پرتاب‌گر می‌تواند تا هشت موشک رهگیر حمل کند. رادار باند X مدل AN/TPY-۲ نصب‌شده بر روی این سامانه قادر است اهداف را در بردی بین ۸۷۰ تا ۳۰۰۰ کیلومتر، بسته به حالت آن، شناسایی و رهگیری کند. لاکهید مارتین این سامانه را پس از حملات موشک‌های اسکاد عراق در جریان جنگ خلیج فارس سال ۱۹۹۱ طراحی کرد. توسعه آن در اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز شد و نخستین بار در سال ۲۰۰۸ به‌کار گرفته شد.
در مورد کارنامه عملکرد، علی‌رغم سن نسبتاً بالای آن، THAAD همچنان عملکرد چشمگیری دارد؛ بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ در ۱۴ آزمایش از ۱۸ مورد موفق به رهگیری شده است. افزون بر آن، نمونه‌های تولیدی این سامانه تاکنون در هیچ آزمایشی شکست نخورده‌اند.
با این حال، نباید نوآوری ایرانی‌ها را دست‌کم گرفت. این صرفاً به دلیل دسترسی روزافزون آن‌ها به سامانه‌های پیشرفته از کشورهایی مانند روسیه و چین نیست. بلکه به این دلیل هم هست که، تا چند روز قبل، این احتمال کاملاً واقعی وجود داشت که دولت ترامپ، با همراهی اسرائیل، در آستانه آغاز حملات هوایی گسترده‌ای علیه تاسیسات مشکوک به غنی‌سازی اورانیوم برای تسلیحات هسته‌ای در ایران باشند. آیا واقعاً عجیب است که ایران در چنین شرایطی شبانه‌روز برای اطمینان از قابل‌اتکا بودن سامانه‌های دفاع ملی خود تلاش کند تا بتواند چنین حمله‌ای را از سوی رهبری آمریکایی که به تلفات بسیار حساس است، دفع کند؟
ایران هم‌اکنون نیز دارای سامانه‌های دفاع هوایی جدی است
نکته نهایی و قابل توجه درباره دفاع هوایی ایران در اکتبر ۲۰۲۴ رخ داد، زمانی که جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیلی وارد حریم هوایی ایران شدند. آن‌ها با موفقیت سامانه‌های دفاع هوایی S-۳۰۰ ساخت روسیه در ایران را منهدم کردند و به‌گفته مقامات اسرائیل، به «غلبه در تنش» دست یافتند.
اما در ماه‌های پس از آن، چرا اسرائیل از حمله دوباره به ایران خودداری کرده است؟ مهم‌تر اینکه، چرا اسرائیل حملات اولیه را با عملیات گسترده‌تری که گفته می‌شد برای آن برنامه‌ریزی شده بود، ادامه نداد؟
ما به‌طور قطعی نمی‌دانیم. اما یک احتمال بارز این است که جنگنده‌های اسرائیلی با شبکه دفاع هوایی بسیار جامع‌تر و قدرتمندتری مواجه شدند که احتمالاً قادر بود آن‌ها را شناسایی و شاید حتی رهگیری کند. این تنها دلیل محتملی است که باعث شد جنگنده‌های پیشرفته F-۳۵I آدیر اسرائیل پس از نفوذ اولیه خود به حریم هوایی ایران در اکتبر، از بمباران تهران و پایان‌دادن به مأموریت با یک پیروزی نمادین صرف‌نظر کنند.
و این مشکلی بسیار بزرگ‌تر است — نه فقط برای اسرائیل بلکه برای شریک آمریکایی‌اش. زیرا اگر آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها دیگر نتوانند بر برتری هوایی و قابلیت‌های پنهان‌کاری خود تکیه کنند، کل مؤلفه هوایی قدرت‌نمایی پیش‌رونده آمریکا فرو می‌پاشد. هنگامی که این اتفاق بیفتد، گزینه‌های راهبردی ایالات متحده برای مواجهه با تهدیدها به‌طور چشمگیری محدود می‌شود — که این خود یکی دیگر از نشانه‌های فرسایش توانمندی‌های آمریکا در آغاز نظم جهانی جدیدی است که در آن ایالات متحده نقش سابق خود را از دست داده است.
پایان/
نظر شما